ECEHAN ERSÖZ
Hürriyet.com.tr’de yayınlanmıştır. Her hakkı saklıdır. 26.07.2021
Eminim ki aramızda çocukluğunda benim gibi astronot olmak isteyenler veya hali hazırda uzay yolculuğunu merak edenler “Şöyle atmosferde yükselip, hatta dışına çıkıp neler görülüyor bir deneyimlesek” diyenlerimiz vardır. Bu düşüncelerle uzay seyahati halen bize hayal gibi gelse de, bir zamanların hayali otomobillere, gemilere, denizaltılara ve bilgisayarlara benzer şekilde gerçeklik halini almaya başlayacak gibi görünüyor. Zira uzay ile ilgili çalışmalardaki artış hepimizin malumu.
Uçsuz bucaksız devasa bir alanla ilgili en yakından en uzağına dair her geçen gün yeni gelişmelere şahit oluyoruz. Bu çalışaların en yeni örnekleri ise neredeyse 10 gün arayla Virgin Galactic ve Blue Origin’in insanlı uzay yolculukları oldu. İlk olarak 11 Temmuz’da Richard Branson, Virgin Galactic’in SpaceShipTwo aracıyla bir test uçuşu yaptı. Ardından ise 20 Temmuz da Jeff Bezos ve beraberindeki üç kişi Blue Origin’in uzay aracıyla uzaya çıktı.
O zaman gelin uzay turizmi nasıl tanımlanıyor ve bu konudaki gelişmeler neler bir bakalım.
Uzay Turizminin Tanımı ve Sınıfları
Uzaya yolculukta tarihsel süreç içerisinde en önemli kurumlardan birisi olan NASA, 1958’de ABD hükümetinin bir parçası olarak kurulmuştur.
NASA’ya (National Aeronautics and Space AdministrationAmerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Kurumu) göre uzay turizmi, uzayla alakalı ziyaretler ve turizm aktiviteleri, yüksek irtifa yörünge altı uçuşlar, küresel çapta yörünge altı uçuşlar, kısa süreli yörüngesel uçuşlar, daha uzun süreli yörünge uçuşları ve yerküredeki turizm aktiviteleri gibi dünyadan muhtelif uzaklıklarda yapılan birtakım aktiviteleri kapsamaktadır. NASA’nın gelecek yıllarla ilgili görevlerinden olan Mars görevinin amacı astronot ve bilim adamlarını Mars’a taşımaktır. NASA 2030’a kadar da uzaya Mars’a yerleşmek üzere insan gönderilmesi planlanmaktadır.
Günümüzde oldukça az sayıda işletme uzay turizmi sunsa da uzay turizmi çeşitli şekillerde sınıflandırılabilmektedir. Bunlardan birine göre üç temel sınıf ve bunların alt sınıfları bulunmaktadır. Ana sınıflar; Karasal uzay turizmi, atmosferik uzay turizmi ve astro turizmdir.
Karasal uzay turizmi; uzay simülasyon cihazları, uzay tesislerinin gezdirilmesi ve uzay turizmi ile ilgili tutulma turları veya uydu gözleme, yıldız izleme turlarını kapsamaktadır.
Atmosferik uzay turizmi; yüksek irtifa jet uçuşları ve yer çekimsiz ortam turlarını içermektedir. Son olarak astro turizm ise dünya yörüngesi ötesi turlar (Ay ve Mars turları) ve Dünya yörüngesi turlarını (Uluslararası Uzay istasyonu turları ve yörünge turları) kapsamaktadır.
Uzay teknolojisinde yaşanan gelişmeler doğrultusunda çeşitli girişimciler Ay’a ve Mars’a seyahat, Mars’ta koloni kurma ve hatta uzay otelleri kurma ve işletme planları yapmaktadırlar.
Uzay Turizmi Girişimleri ve Pazar Büyümesi
Market Study Report LLC raporuna göre küresel Uzay Turizmi Pazarının 2020 ile 2025 yılları arasında 15.6% birleşik büyüme oranına sahip olması bekleniyor. Rapora göre uzay turizminin farklı alanlarına odaklanan ve öne çıkan firmalar; Space Adventures, Boeing, Armadillo Aerospace, EADS Astrium, SpaceX, Virgin Galactic, Space Island Group, Excalibur Almaz, Zero 2 Infinity, Blue Origin.
Bu şirketlerin tüm çabaları bir uzay turizmi pazarı oluşturmaya çalışmak, insanlara dünya’nın muhteşem görüntülerinin tadını çıkarabilecekleri ve yer çekimsiz ortamı deneyimleyebilecekleri gezilerin mümkün kılınmasını sağlamak.
Devlet kurumu NASA, bilim adamlarını Mars’a göndermek istemekte, Mars One ise özel bir vakıf olarak Mars’a göndermek için kızıl gezegende koloni kuracak astronotlar seçmekte, SpaceX şirketi Mars’a turistik geziler düzenlemekle ilgilenmekte, Virgin Galactic, Blue Origin ve Orion Space de yörünge gezileri sunmak istemektedir.
Özel girişim olan Mars One şirketinin amacı Mars’ta bir insan yerleşimi kurmaktır ki Mars’ta koloni kurmak isteyen insanlardan başvuru dahi alınmış, dünya çapında bu büyük etkinlik için 100 kişi seçilmiştir.
Bir diğer özel girişim olan Richard Branson’un Virgin Galactic şirketinin temel amacı da dünya ile uzay arasında ticari bir hat oluşturmak, uzayı erişilebilir kılmak, gelecek nesillere ilham vermektir. Bu özel şirket, turistlere Dünyayı mükemmel bir konumdan gözlemleme gibi benzersiz bir deneyimin tadını çıkarma fırsatı sunmaktadır.
Gelişmelerini yakınen takip ettiğimiz Elon Musk’ın kurucusu olduğu SpaceX şirketi Mars’ta koloni kurmak amacıyla kurulmuştur ve ticari uzay yolculuğu için uzay aracı inşa etme amacındadır.
Bir diğer önemli özel girişim Jeff Bezos’un, havacılık turizminde bir devrim olmayı amaçlayan ve 2000 yılında, uzay uçuşunun maliyetini düşürmek amacıyla kurduğu Blue Origin’dir. Şirket gelecekte yörünge gezileri ve Ay’a seyahatler için tekrar kullanılabilir roketler temin ederek uzay turizmini geliştirmeyi hedeflemektedir.
Bu alanda bilinmesi gereken bir diğer özel girişim de Aurora İstasyonunun, Dünya yüzeyinin 200 mil üzerindeki yörüngedeki ilk lüks uzay oteli olması planlanan Orion Span Hotel girişimidir. Böylece turistlere uzayda sadece kısa bir yolculuk yaptırmak Uluslararası Uzay İstasyonunda da kısa süreli (12 gün) bir astronot gibi yaşatmak, yeni bir gezegende yaşam hizmeti sunmak amacıyla otel inşaası amaçlamaktadır.
Maliyetlerin Azaltılmasına Çalışılıyor
Uzay yolculuklarının maliyeti halen oldukça yüksek seviyede. Bu nedenle, ticari açıdan uzay turizmi endüstrisi için en temel ihtiyacın uzaya erişim maliyetlerini azaltmak için gereken özel yatırımı çekmek ve aynı zamanda ticari yolcuları uzaya taşıma kapasitesini artırmak için kamu ve özel sektör desteğini harekete geçirmek yeteneğini güçlendirmek olduğu görülüyor. İlaveten zaman içerisinde yolculuk sayısı arttıkça ve daha fazla şirketin teknolojik altyapı sağlamak için bu alana girmesiyle fiyatların düşmesi beklenmektedir. SpaceX, Virgin Atlantic ve Mars One gibi işletmeler bu turizmin maliyetlerini düşürmek amacıyla çalışmalar gerçekleştirmektedir.
Özellikle Elon Musk’ın ve diğer özel girişimcilerin uzay tarihindeki en büyük katkısı, daha önce tek kullanımlık olan uzay araçlarını tekrar kullanılabilir hale getirmelerindir. Bu sayede bütçelerde önemli miktarda düşüşler görülmüştür.
Teknoloji ve operasyonel yaklaşım daha olgunlaştıkça, tekrar tekrar kullanılmak üzere tasarlanan yörünge altı uçuş araçları maliyetleri yavaş yavaş düşürebilecektir.
FAA, Astronot Tanımını Yeniden Düzenledi
Bir diğer ilginç gelişmede Federal Havacılık İdaresi’nin (FAA) Jeff Bezos’un Astronot tanımını güncellemesi oldu. Yeni kurallara göre “astronot” kelimesinin değişen tanımı, astronot adaylarının kurallar gereği uçuş ekibinin bir parçası olması ve uzay uçuş güvenliğine katkıda bulunmasını gerektiriyor.
Bu durumda uzaya giden milyarderler Richard Branson ve Jeff Bezos’un astronot kabul edilip edilmeyeceğine dair mi tartışmalar sürerken 1950’lardan itibaren verilen fahri astronot rozetine sahip olma ihtimalleri ise devam ediyor. FAA’ya göre ticari astronot olabilmek için ise uzaya giden kişilerin Dünya yüzeyinden 80 kilometre yukarı çıkmış olması gerekiyor.
İşte gelişmeler böyle arkası arkasına sürüyor yani kısacası “Space is calling”.
Ne dersiniz, belki de çok kısa bir zaman sonra uzayda hangi seyahat turunu seçeceğimize dair düşünmeye başlarız.
