Merhaba,
Dün, Elon Musk’ın olmayan bir Elon Musk haberi, ciddi bir kafakarışıklığı yarattı.
Uzun yıllardır teknolojiyle ilgili mesleki bilgim ve bir sosyolog olarak yaptığım gözlemlerim bilgiye maruz kalma ve kabullenme süreçlerimizi “karışık gerçeklik” olarak tanımlamaya sevkediyor.
Elon Musk hepimizin uzun yıllardır takip ettiği bir seri girişimci. Tesla, SpaceX ile devam eden teknoloji girişimciliği serüveni yanında Twitter’ı satın alıp, X yapması sonrası açıklamalarıyla daha da çok gündemimizde yer alıyor.
Neredeyse her gün Elon Musk’ın robotlar, yapay zeka, uzay vb bir gündemle ilgili beyanatları, sözleri haber akışlarında karşımızda.
Dün ise son derece enteresan bir haber, Elon Musk’ın yanında sevgilisi olduğu iddia edilen bir robot güzelin yer aldığı görselle birlikte yayıldı ortaya. Haber şöyle:
“Elon Musk robot sevgilisi ile akşam yemeğine çıktı”. Açıklamada ise “Onu yemeğe çıkardım. Akıllı, güzel ve itaatkar” olduğunu söylediği iddia edilen ifadeler yer aldı.
Tabi ilk aşamada bu habere inandık. İnanılması haliyle normal çünkü Elon Musk’ı tanıdığımız kadarıyla kişiliği, çılgın tavırları, esprileri yanında çalışma alanları, projeleri vesilesiyle böyle bir paylaşım yapma ihtimali yüksek birisi. Zaten esas konuda bu yüksek ihtimalin inandırıcılığımızı artırıyor olması. Fakat artık inandıktan sonra “Acaba inanmalı mıyız?” aşaması gelmeli, özellikle paylaşmadan önce.
Peki ya gerçek? Yapay zeka dünyasında görsel gerçekliği nasıl tespit edeceğiz?
Elon Musk’ın kendi hesabında ise böyle bir paylaşım yer almadı. Peki nereden çıktı bu paylaşım derseniz bu işin baş rolünde iamnot_elon isimli bir hesap ve yapay zeka var.
İşin aslı bu hesap bu görseli “Bu yakında gerçek olur mu?” notuyla paylaşmıştı.
Ayrıca görsel tasarımların da hepsi yapay zeka ürünü.
Fakat dikkatli bakıldığında fotoğraflarda bazı detaylarla kendini ele veriyor. Zira yapay zeka ile görsel üretimi her ne kadar ilerlemiş olsa da halen el uzuvları, dişler gibi keskin detaylarda sapmalar bozulmalar, ilaveler mevcut. Bunu daha önce Katy Perry’i Met Gala’ya katılmadığı halde katılmış gibi gösteren, yapay zeka ile üretilen fotoğrafındaki el detayında da yaşamıştık. Elon Musk ve Robot Sevgilisinin gerçek olmayan görselinde de Elon Musk’ın parmak detayları bu durumu ortaya koyuyor.
Bulanık kısımlar da yine gerçek olup olmadığını ayırt etmemize katkı sağlayabilir.
İlaveten görsellerdeki objelerin duruşu da ipucu niteliğinde. Keza Robot sevgilinin önündeki çatal detayının duruşu bunu ortaya koyuyor.
Katy Perry, Met Gala’ya katılmamış fakat katılmış gibi algılandığı yapay zeka görselleri üretilmişti.
“Esprili Dezenformasyon”a Dikkat
Gerçekliği ayırt edememe ile ilgili kullanılan kavram “Post-truth”. Günümüzde kullanılan anlamı ile ilk kez 1992 yılında Steve Tesich’in The Nation dergisinde yayımlanan bir yazısında yer aldı. Sonrasında kelime Oxford Dictionaries tarafından da 2016 yılının kelimesi seçildi.
Post-truth dönemde hakikat ile yalan arasındaki sınırların bulanıklaşması, duyguların ve inançların gerçeklerden daha çok itibar görmesiyle birlikte doğru bilgiye ulaşmayı önleyen bir ortam oluştuğunu söylemek mümkün. İşte bu ortamın oluşumuna ve dezenformasyonun artmasında sosyal medyanın ve diğer iletişim kanallarının bilinçli kullanılmaması ne yazık ki olumsuz etki sağlıyor. Espri yapmak, viral olmak belli konulara ilgi çekmek, paylaşım etkisi yaratmak için yapılan paylaşımlar yanlış anlamalara ve bilgi kirliliğine yol açabiliyor. Kimisi gerçek olmadığını farkediyor, kimisi gerçek sanmaya devam ediyor.
Dijital dünyanın yeni iletişim teknolojileri bir yandan bireyleri özgürleştirici imkânlar sunarken diğer yandan da sosyal medyanın öncelikli bilgi kaynağı konumuna geçmesiyle birlikte dezenformasyon ve manipülasyon noktasında yanlış kullanımlardan kaynaklı dezavantaj yaşanıyor.
Haberin ilgi çekiciliği, eğlendirme veya kızdırma niteliği, haberdeki kişiye dair algımızın habere olan inancımızı artırması gibi durumlar gerçekliği algılama şeklimizi etkiliyor.
Yapabileceklerimiz, paylaşımın kaynağına, tarihine, görsel netliğine, görsel sapmalarına dikkat etmeye çalışmak. Mümkün mertebe kesin olduğuna emin olmadan yaymamak.
“Robot Sevgili” de Kusur Kalıversin
Tabi bundan sonraki süreçte bu haber bize bir alıştırma niteliğinde olup, Elon Musk gerçekten robot bir sevgiliyle resim paylaşır mı paylaşmaz mı bilemeyiz. Ben üniversitede robot üzerine tez yapmış birisi olarak her zaman robot-insan ilişkisinin belli alanlarda sınırlı kalması, duygusal dünyamızdan uzak kalması tarafındayım. Fakat robotların bu konulara dahil olmasını destekleyen çalışmalar da bir yandan da sürüyor.
Açıkçası “sevgi ve duygu dünyamız mümkün mertebe teknikten uzak dursun” diyorum.
Yapay zeka dünyasında bilgide seçici olmanız ve doğru bilgileri hayatınıza ve çevrenize katmanız dileğiyle.
