ECEHAN ERSÖZ
Harvard Business Türkiye’de yayınlanmış yazımdır. Her hakkı saklıdır. 29.03.2023
Yapay zeka, gelişimini sürdürdükçe yer aldığı uygulamaları daha da ileriye taşıyor. Bunun örneğini bir süredir ChatGPT (Generative Pretrained Transformer)’de görmekteyiz. ChatGPT, OpenAI tarafından geliştirilen, GPT-3 ve GPT-4’ün insanların etkileşimde bulunabileceği dil modellerini kullanan bir AI sohbet robotu uygulaması. Yapay zeka teknolojisinden faydalanıyor ve yüksek miktarda veri kullanılarak gerçekleştirilen eğitim sayesinde insan dilini anlayıp, sorulara yanıt verip sohbet sürdürebiliyor. Bu sayede insanlarla doğal dilde konuşma akışına sahip yazışma yöntemiyle etkileşim kurabiliyor. Müşteri hizmetleri, kişisel asistanlar, derinlemesine sohbetler, araştırma ve diğer birçok alanda kullanılması amaçlanıyor.
Yeni Versiyon GPT-4 Yayınlandı
Üretimsel yapay zeka (Generative AI) tabanlı GPT-4, doğal dil işleme (NLP), makine çevirisi, konuşma sentezi gibi birçok farklı alanda kullanılabilen GPT-3’ün geliştirilmiş versiyonu. Daha gelişmiş yeteneklere sahip olan yeni versiyonun öne çıkan özelliklerinden birisi de sadece metin değil ilaveten resim girdilerini de kabul edebilmesi. Diğer yandan şarkı besteleme, kullanıcının yazım tarzını öğrenme, resim tanımlama, video oyunu kodlaması, web sitesi yapımı gibi yeteneklere de sahip. Bu noktada Microsoft da “yeni Bing”in sohbet deneyiminin GPT-4 tabanlı inşa edildiği açıklamasında bulundu.
OpenAI yaptığı açıklamada, GPT-4’ün daha doğru ve güvenilir hale gelmesi için kullanıcılardan gelen geribildirimlerden faydalandığını ve bu sayede artan bilgi seviyesi, muhakeme ve problem çözme yeteneğiyle zor sorunları daha büyük bir doğrulukla çözdüğünü ifade ediyor. Buna rağmen OpenAI CEO’su Sam Altman, Twitter’da yaptığı paylaşımda “GPT-4’ün şu ana kadarki en yetenekli ve uyumlu model olduğunu, fakat halen kusurları olduğunu” ifade etti.
Yapay Zeka ve Artırılmış Zeka
ChatGPT’nin yapay zeka temelli olduğundan bahsettim. Yapay Zeka (AI) ise geliştirilme sürecinde bilgisayar sistemlerinin insan benzeri akıl yürütme işlevleri ve bilişsel süreçlerinin taklit edilerek modellenmesini baz alıyor. Bir diğer önemli kavramda “artırılmış zeka”. Bu kavram literatürde “augmented intelligence” ve “augmented human” kavramları ile ilişkili olarak kullanılıyor. Artırılmış zeka ve insan kavramları teknolojinin gelişimi ve insana sağladığı katkılarla daha çok gündeme gelmeye başladı. Bu konudan daha önce Yapay Zeka ve İnsanın Uyumu: Artırılmış Zeka – Harvard Business Review Türkiye (hbrturkiye.com) yazımda sizlere bahsetmiştim.
Artırılmış zekanın Gartner sözlüğündeki tanımı ise şu şekilde yer alıyor: “Artırılmış zeka, öğrenme, karar verme ve yeni deneyimler dahil olmak üzere bilişsel performansı geliştirmek için birlikte çalışan insan ve yapay zekanın (AI), insan merkezli bir ortaklığı için bir tasarım modeli” şeklinde yer alıyor. Buradaki kilit nokta artırılmış zeka kavramı ile yapay zekaya insanın sahip olduğu baş rolün değil yardımcı rolünün verilmesidir. Böylece yapay zekalı sistemlerin insandan bağımsız bir şekilde çalışmasından ziyade insana destek olması amaçlanır.
ChatGPT duyurulduğu ilk günden itibaren yaptıkları ve yapacakları ile insan istihdamı noktasında sorulara yol açtı. Fakat artırılmış zeka tanımından yola çıktığımızda aslında bir araç olarak kalması gerektiği şüphesiz. Şu an yapılan denemelerde talep edilen bilgiler doğrultusunda bazen beklenenden fazla, bazen de düşük performans gösterebiliyor. Gerçek şu ki geliştirilmeye devam edecek. Open AI, Chat GPT’nin geleceğine dair öngörüsünde 2024 yılının sonunda gelirinin 1 milyar dolara çıkmasını bekliyor. Bu gelişme şirket için önemli bir dönüm noktasına işaret ederek ve yapay zeka alanında daha fazla yatırıma ve daha fazla yeniliğe yol açabilir. Yine artırılmış zekaya ilişkin pazar verilerine bakacak olursak;
Allied Market Research Raporu’na göre küresel artırılmış zeka pazar büyüklüğünün 2020’de 11,73 milyar dolar değerinde olduğu ve 2021’den 2030’a kadar yüzde 26,4’lük bir yıllık birleşik büyüme oranı ile 2030’da 121,57 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.
Şirketlerde Tasarım Odaklı Düşünmeye Daha Çok İhtiyaç Olacak
ChatGPT bazı iş alanlarında tamamen devreye girme potansiyeline sahip. Diğer yandan da bazı şirketler ve çalışanlar ChatGPT’yi farklı konularda fikir edinmek için devreye alacaklar ve ChatGPT çalışanların karar destek sürecine katkı sağlama rolü üstlenecek. Dolayısıyla insana ikame olmak yerine daha iyi çıktılar sağlamak için hem insanlarla hem de makinelerle birlikte çalışacak.
Fakat bu kullanımın sağlıklı olabilmesi, müşteri deneyimi süreçlerine sağlıklı katkı sağlayabilmesi için insanın merkezde olduğu tasarım odaklı düşünme süreci her zaman devrede olmalı. Zira yapay zeka tabanlı bir sistem olan ChatGPT’nin kararlara destek olmak için bilgiyi toplama gücü artsa da, sunduğu sonucu değerlendirme ve yorumlama noktasında karşısında her zaman yeterli donanımda çalışan olmayabilir. Özellikle araştırma konusunda kullanılacağı zaman Chat GPT modelinden alınan cevapları uygulamaya almadan önce konunun uzmanı olan kişilere danışılmalı. Taleplerimize verdiği yanıtlar karşısında sorgulama yetimizi tamamen bir kenara bırakmamak, konformist bir yaklaşım sergilememek, gerçek hayatla ilişkilendirerek değerlendirmek gerekiyor.
Bu konuda uygulanması gereken yöntemin önemine daha önce Yapay Zeka ve Tasarım Odaklı Düşünce ile Müşteri Deneyiminde Fark Yaratın – Harvard Business Review Türkiye (hbrturkiye.com) yazımda da değinmiştim.
Bu noktada devreye giren tasarım odaklı düşünce yaklaşımı, şirketteki farklı uzmanlıktaki çalışanları bir araya getirerek disiplinler arası bir değerlendirme imkanı sağlayabilir, yanlış uygulamaların önüne geçilebilir. Bu yöntemin aşamaları (empati, tanımlama, fikir oluşturma, prototip, test) uygulanarak yapay zekanın sunduğu verilerin sağlıklı şekilde gözden geçirilmesiyle yol haritası çizilmesi sağlamalı. Yapay zeka ve tasarım odaklı düşünmenin birbirini destekleyecek şekilde kullanılması şirketlere müşteri perspektifinden bakabilmeyi, yeni ürün ve hizmet fikirleri geliştirmeyi, müşterilerin karşılanmamış isteklerine uygun değer önerileri yaratmayı ve müşteri deneyimi tasarlama konusunda yapılacak inovasyonlar için daha büyük adımlar atabilmeyi mümkün hale getirecek.
